Kunstenaar Hester Scheurwater maakt met haar radicale (zelf)portretten naar eigen zeggen een tegenbeeld. Een tegenbeeld tegen het vrouwbeeld dat door de commercie de openbare ruimte wordt in geslingerd. Maar hoe realistischer haar fotografie, hoe moeilijker ze een plek kan vinden om die te tonen. Zeker in de online openbare ruimte is er volgens haar meer tolerantie voor totale fake beelden dan voor échte portretten van échte vrouwenlichamen. Haar werk is een “beeldend pamflet” waarmee ze reageert op de hedendaagse beeldvorming van de dubbele moraal rond de seksualiteit van de vrouw in de media.
Wij spraken met haar vanuit haar atelier in Rotterdam via zoom.
Hoe ben je tot dit thema en werk gekomen?
Ik ben 12 jaar geleden begonnen met een serie zelfportretten Shooting Back op Facebook. Facebook is digitale openbare ruimte. Facebook was heel klein met slechts 700.000 Nederlandse gebruikers. Het project ontstond vanuit een drang te reageren op al de fake mediabeelden. Onder het mom van zelfportretten, bekritiseerde ik de rol van de vrouw als lustobject in de commerciële media, die ik fake vind. Die fake beelden roepen een fantasie op zonder dat het de bedoeling is dat die oproep serieus wordt genomen. Met mijn zelfportretten als seksobject draai ik de subject-object verhoudingen om: mijn zelfbeelden laten zien dat ik geen slachtoffer ben van de ons opgedrongen, ‘seksuele’ beeldcultuur. Ik geef er een zelfbewust antwoord op, waarbij ik schaamteloos probeer te tonen wat ik voel/zie in wat ons dagelijks als fake ‘opgedrongen’ wordt. Dat kan ik echt, beter, en rauwer, die beelden toonde ik op (Shooting Back) op social media.
De titel van het project ‘Sincerly Not Yours‘ waar ik nu aan werk is een reactie op ongewenste of meer ongevraagde reacties die ik op mijn uploads kreeg.
“Mannen die denken dat ik dat werk voor hun genot of plezier maak… Sincerely not yours… dus…”
Naar aanleiding van een oproep voor vrouwen om deel te nemen aan dit project heb ik vrouwen naakt geportretteerd, ik wilde hun (on)volmaaktheid tonen. Omdat mijn werk steeds moeilijker te tonen is op social media en ik het belangrijk vind dat dit werk gezien moet worden heb ik het werk in de openbare ruimte getoond. De beelden zijn verspreid door de stad met posters, ansichtkaarten, stickers, zines. Het is een territoriale daad om de openbare ruimte, normaal bestemd voor reclames, terug te winnen voor een realistische vrouwbeeld.
Gelukkig is er een nieuwe tendens in de reclames. Er is ruimte voor verschillende lichamen. Grote merken hebben nu andere campagnes dan 10 jaar terug. Toch zie je dat het mooier, gladder en ‘positiever’ gemaakt. Een vetrolletje in soft-focus… Het woord #Body Positivity zegt het al. Maar de realiteit is ook vies, goor of walgelijk of afzichtelijk. En dat is óók goed. Mijn beelden zijn tegenbeelden, een reactie op dat beeld, waarvan ik vind dat dat getoond moet worden! Zoals ik al zei een territoriale daad om de openbare ruimte terug te eisen.
Wat voor reacties krijg je op je werk?
Tijdens het wild plakken waren de reacties verschillend. Het viel wel meteen op. Mensen bleven even kijken, maakten een praatje. Vaak roept mijn werk uiterste op. Liefde of haat.
En is er online nog wel plek voor je werk?
Het wordt steeds moeilijker. Ik moet aan zelfcensuur doen anders raak ik mijn account kwijt.
Ik begrijp dat er onderscheid moet zijn op social media en dat een platvorm pornografie weert. De tendens is nul heel preuts is. Niet aleen op social media maar ook in kunstwereld.
Is het niet wrang dat een gefotoshopte vrouw aan meer regels voldoet dan een realistische afbeelding van een lichaam?
Ja natuurlijk! Daarom wil ik ook al die verschillende vrouwen in beeld brengen die willen deelnemen aan mijn project. Hiermee zet ik mijn onderzoek voort naar het maken van tegenbeelden die een tegengeluid bieden tegen de beeldvorming die is ontstaan door geaccepteerde, gecommercialiseerde mainstream beeldcultuur.
Is het een strijd?
Mijn tegenbeelden zijn mijn protest tegen de vertrutting en de dubbele moraal en dat voelt als een strijd omdat we er nog lang niet zijn.
Ben je dan niet als Don Quichotte die vecht tegen de windmolens?
12 jaar geleden voelde dat wel zo. En soms voelde ik me ook onbegrepen. Nu is het aan het veranderen. Ik wil de rol op me nemen om mezelf en andere vrouwen te zelf-representeren. Via de oproep voor deelname van vrouwen om te poseren voor mijn camera heb ik veel vrouwen gesproken. We vinden dat een vrouw altijd eigenaar moet blijven van haar wereld en lichaam. Ik wil gehoor geven aan de roep om zelfbeschikking van deze vrouwen en dat met fotografische reeksen vastleggen. Niet meer alleen met zelfportretten maar ook door andere vrouwen te representeren
Zijn er andere spelregels voor mannelijk naakt dan voor vrouwelijk naakt?
Als je kijkt naar de reacties die ik kreeg op Shooting Back kan ik concluderen dat er anders gekeken wordt naar mijn werk, zelfportretten als seksobject, dan wanneer die beelden door mannen gemaakt zouden zijn.
Als het evenwicht er wel zou zijn, wat wordt er dan anders of beter?
Dan is dit interview niet nodig! Dan ligt mijn boek All I Ever Wanted met daarin een zelfportret met anus in beeld, naast het boek van Robert Mappletorpe, met dito zelfportretten, zonder dat mijn boek als te heftig wordt gezien. Mijn werk is er net zo lang als dat het nodig is. We hebben nog een lange weg te gaan.
Heb je dit ooit moeilijk gevonden?
Nee, nee. Helemaal niet. Het moest en het moet gebeuren. Ik zie het als een daad van zelfbeschikking.
