Wat als we anders gaan kijken naar leegstaande boerderijen in het Fryske landschap? Wat als ze weer een kloppend hart worden voor de omgeving – duurzaam, circulair, verbonden met natuur, erfgoed én gemeenschap? Vanuit die gedachte is de pilot It Kathûs ontstaan: een ontwerpverkenning voor herbestemming van een bijzondere plek in het veenweidegebied.
It Kathûs is een authentieke, leegstaande boerderij uit 1904, die op eeuwenoude veen- en kleigrond ligt, omringd door 40 hectare gras- en greppelland. Ooit was de boerderij onderdeel van het Klooster van Nes. De ongerepte, eeuwenoude percelen, een combinatie van veen en klei, zijn onaangetast door ruilverkavelingen en sluiten rechtstreeks aan op de weidevogelkern Soarremoarre (grutto’s, kieviten, tureluurs en andere weidevogels).
Hier in het hart van het veenweidegebied transformeert It Fryske Gea samen met het Veenweide Atelier deze boerderij tot een bruisende plek voor de toekomst. Met een open oproep nodigden It Fryske Gea en het Veenweide Atelier bewoners en initiatiefnemers uit om hun visie voor de toekomst van It Kathûs te delen. Een open proces volgde waarin de gemeenschap van Akkrum, boeren en andere relevante stakeholders ideeën konden pitchen. Van de 21 inzendingen selecteerde het Veenweide Atelier in samenwerking met OOZE Architects en It Fryske Gea een shortlist, die als input diende voor het uiteindelijk ruimtelijk ontwerp van drie scenario’s door OOZE Architects onder de artistieke leiding van Henriëtte Waal. Het Veenweide Atelier vertaalde hierbij de wensen en ideeën uit de lokale gemeenschap naar ruimtelijke visies met oog voor erfgoed, water- en energietransitie, biobased materialen en gemeenschapskracht. In juni 2025 werd het idee van Christophe Meijer en Natasja van den Bos van Pean gekozen: een gefaseerde ontwikkeling van It Kathûs tot een plek voor ontmoeting en verdieping, met ruimte voor logies, educatie, streekproducten en bijeenkomsten.
Deze pilot werkt toe naar een integrale visie op wonen, werken en zorgen in het veenweidegebied: met CO2-neutraal bouwen, slim omgaan met materiaalstromen, gebruik van biobased en circulaire bouwmethodes met behoud van schoonheid voor boerenerfgoed én ruimte voor gemeenschapsvorming. Het Veenweide Atelier laat met het proces van It Kathûs erfgoed, ecologie en gemeenschapskracht samenkomen in een nieuwe visie op plattelandsontwikkeling. Dit traject levert zo een belangrijke bijdrage aan een integrale gebiedsaanpak in de regio. De leerpunten uit deze ontwerppilot dragen bij aan de ontwikkeling van een integraal transitiemodel voor het gehele veenweidegebied.
Partners
It Fryske Gea, Gemeente Heerenveen, gebiedscoöperatie It Lege Midden, Boerderij De Nije Pleats (Jitze Peenstra), Jan Peenstra, Broer Voolstra, planindieners uit de mienskip, OOZE Architects, Henriëtte Waal en verschillende biobased bouwpartners.