Click here for the the original post in English.
Promising Young Woman is de meervoudig bekroonde film geregisseerd door Emerald Fennell met in de hoofdrol Carrey Mulligan die gaat over verkrachting in het post-# MeToo-tijdperk. We vroegen Inna Shevchenko van FEMEN om de film te bekijken en haar mening met ons te delen.
De film die feministen verdeelde en omstreden kritieken kreeg, belooft verhitte discussies uit te lokken en nog meer mensen in verwarring te brengen. Promising Young Woman van Emerald Fennell spreekt zich uit voor ons allemaal. En dat is precies wat onze samenleving na #MeToo nodig heeft om te veranderen.
Ondanks wishful thinking van veel feministen, mezelf inbegrepen, heeft de #MeToo-beweging de wereld niet veranderd. Wereldwijd is bijna een op drie vrouwen tenminste eens in haar leven slachtoffer geweest van seksueel geweld. In Europa is in 2020 een op de vier vrouwen seksueel geïntimideerd, dat is nog voor corona uitbrak. En deskundigen waarschuwen voor een significante toename van huiselijk geweld tegen vrouwen in de context van de wereldwijde pandemie. #MeToo heeft de maatschappelijke machtsverhoudingen niet omgekeerd en het heeft de cultuur van verkrachting niet weggevaagd. Echter: het heeft ons allemaal wel uitgedaagd om te veranderen. Niet langer kunnen we de gevolgen negeren van een diepgewortelde patriarchale cultuur, niet alleen in onze instellingen en wetgeving, maar ook in de mentaliteit. Niet langer kunnen we slachtoffers niet geloven en seksuele misdaden bagatelliseren, nu #MeToo de enorme omvang heeft blootgelegd van de pandemie van seksueel geweld. Niemand kan meer ontkennen te weten dat alle vrouwen mogelijke slachtoffers kunnen zijn, dat het iedereen kan treffen, van je favoriete Hollywood-actrice tot je buurvrouw, of zelfs zuster en beste vriendin.
In 2018 werd Hollywood het epicenter werd van de #MeToo-revolutie en sinds die tijd ligt er zware druk op de filmindustrie om ingrijpend te veranderen. En jazeker, we hebben al gezien hoe machtige mannelijke producenten en regisseurs van hun voetstuk zijn gevallen nadat hun misdaden tegen vrouwen openlijk zijn aangeklaagd en bewezen. We hebben ook gezien dat meer vrouwen hoge posities in de filmindustrie kregen en hoe actrices en vrouwelijke filmmakers werden geprezen en gevierd. Hoewel deze aanzetten welkom zijn, kan Hollywood onze samenleving na #MeToo iets belangrijkers bieden. Dat is de moeilijkste taak voor makers van populaire cinema: om complexe debatten uit te lokken., de mentaliteit te veranderen, en op termijn op andere gedachten te brengen. En Emerald Fennells debuut als regisseur, Promising Young Woman, is tot nu waarschijnlijk de beste poging daartoe.
Het uitgangspunt van de film is ideaal. Het zou Promising Young Woman tot een nieuw pop-feministisch manifest kunnen maken. Een jonge vrouw, Cassie, heeft een speciale missie. ,,Elke week ga ik naar een club, en elke week, doe ik alsof ik te dronken ben om op mijn benen te staan. En elke f*ing week komt er een aardige vent informeren of het goed met me gaat’’, legt ze uit. Elke nacht in een club doet Cassie of ze alle beheersing kwijt is, totdat een andere man haar naar huis rijdt en probeert te profiteren van een vrouw die niet bij machte is om duidelijk te maken dat ze niet toestemt in seksueel contact. Kort voor de situatie gevaarlijk wordt, staat Cassie op, bij haar volle bewustzijn, en schrikt ze de roofdieren af met een krachtige anti-verkrachtingsspeech. Is dat geen perfecte bijdrage aan de onvermoeibare pogingen van feministische pleitbezorgers om mensen bewuster te maken van het belang van toestemming? Als de film het daarbij had gelaten, had het dat kunnen zijn. Gelukkig lijkt de filmmaker er niet naar te streven om de zoveelste pamflettische film te maken met een feministisch statement. Cassies verhaal beperkt zich niet tot de provocaties in de nachtclub. Zo wordt een film die een feministische variant op het verkrachting-en-wraakgenre lijkt, een complexe, diepgaande verkenning van de cultuur van verkrachting.
Regisseur Emerald Fennell stelt ons een nieuw type vrouwelijke wreker voor. Cassie, de vrouwelijke strijder van de film, is een hyper-vrouwelijke, blonde vrouw met bloemetjesjurkjes. Sommige feministen zien dat als afwijkend en het breekt in elk geval met de vertelwetten over helden. Bovendien is Cassie dertig jaar, ze woont bij haar ouders, werkt in een koffiezaak en ze heeft geen loopbaanambities. Vriendinnen of een vriend heeft ze niet. Het meest tekenend is de manier waarop ze besloot om te gaan met de dood van haar beste vriendin Nina. Cassie wil wraak en straf voor degenen die Nina hebben aangerand op een feestje, toen beide vrouwen medicijnen studeerden.
Dat het verkrachtingsslachtoffer Nina als personage een fantoom is, iemand die we niet zien en die in de film niet aan het woord komt is eerst problematisch. Waarom zou je een film maken over een cultuur van verkrachting en het enige slachtoffer zwijgend en onzichtbaar houden? Mogelijk spreekt het zwijgen van Nina voor het zwijgen van de velen die nog steeds in angst en eenzaamheid lijden. De #MeToo-stemmen die openlijk naar buiten traden met hun krachtige getuigenissen zijn enkel het topje van de ijsberg. In Promising Young Woman zien we geen slachtoffer dat rechtvaardigheid eist, we maken mee hoe een vrouw rechtvaardigheid zoekt voor een andere vrouw. Dat is minder een platte hulde aan vrouwelijke solidariteit dan een krachtige suggestie dat verkrachting niet een zaak is van specifieke vrouwen/slachtoffers, maar een zaak van alle vrouwen, omdat we allemaal potentiële doelwitten zijn. Meer nog: het is een maatschappelijke zaak! De aanval op Nina en haar dood bepaalt Cassies realiteit, zoals seksisme en geweld de realiteit bepalen van alle vrouwen ter wereld.
En de mannen dan? Promising Young Woman weerlegt het populaire argument dat ‘niet alle mannen’ seksisten en verkrachters zijn. De film verrast de kijkers juist herhaaldelijk door tegen alle verwachtingen in alle mannelijke personages in een negatief licht te zetten. Dat gebeurt dapper en beslist, zonder dat de film in de valkuil valt van identiteitspolitiek en overbodige politieke correctheid. Bij de potentiële verkrachters zien we witte mannen uit de gegoede klasse, maar ook zwarte mannen uit lagere milieus of, weer, bouwvakkers van Aziatische afkomst. Een andere bijzondere waarde is dat de film durft te suggereren dat de cultuur van verkrachting niet alleen door de mannelijke seksuele roofdieren blijft voortbestaan, maar ook door vrouwen, die vaak hun ogen sluiten voor deze misdaden, of andere vrouwen er zelfs de schuld van geven. Of dat nu de vriendin van de universiteit is, die de verkrachting van Nina destijds grappig vond, of het vrouwelijke faculteitshoofd, die weigerde om Nina’s beschuldigingen serieus te onderzoeken en aanrandingen op de campus negeerde. Het herinnert ons eraan dat vrouwen, vaak indirect of onbewust, ook een rol spelen in het in stand houden van het patriarchaat. Het gaat dus niet alleen om mannen, het gaat om ons allemaal.
Wanneer Cassie uiteindelijk bij de advocaat komt die aanranders verdedigde en Nina onder druk zette om de aanklacht tegen haar verkrachters te laten vallen, zien we de belangrijkste scène van de film. Nadat ze de advocaat heeft aangehoord, zegt Cassie onverwacht: ,,Ik vergeef je…’’. Daar worden we gedwongen onder ogen te zien dat Promising Young Woman niet alleen maar een film is over vrouwelijke, feministische wraak; hij gaat over rouw, over schuld en de onontkoombare noodzaak tot verandering, van onszelf en de maatschappij als geheel. Het gaat over de complexiteit van mensen en de maatschappij die we samen hebben opgebouwd.
Promising Young Woman eindigt niet met de overwinning van de vrouwelijke strijder voor rechtvaardigheid. Door de criminelen te vernietigen, vernietigt Cassie zichzelf ook. Is dat geen cynisch einde? Niet meer dan onze realiteit. In het tijdperk na #MeToo is onze maatschappij nog ver verwijderd van een overwinning van de cultuur van verkrachting. Het komt nog te vaak voor dat degenen die rechtvaardigheid zoeken juist dubbel gestraft worden.
In het echte leven zijn er, net als in deze film, geen gemakkelijke antwoorden en snelle oplossingen. Echte verandering vereist een ingewikkelde constructie van analyses en van daden die, bij elkaar, stap voor stap, de zaak vooruit helpen. Soms is dat een luid, krachtig woord op het juiste moment in het openbaar uitgesproken, soms kan dat een protest zijn en dan een nieuwe wetsherziening… en soms kan zelfs een controversiële en tot nadenken stemmende film als Promising Young Woman aan de verandering bijdragen.
Inna Shevchenko is een activist, feministische campagnevoerder, spreker en schrijver.
Ze is de leider van de internationale feministische beweging FEMEN, de wereldwijd bekende beweging van topless activisten die hun manifestaties organiseren tegen patriarchaat, met name dictatuur, religie en de seksindustrie.
Promising Young Woman is nu te zien op Amazon Prime.
Als je slachtoffer bent en je hebt hulp nodig, dan kan je nu terecht bij Centrum Seksueel Geweld.
