Friso Wiersma
Friso Wiersma (1989) studeerde af aan de Design Academy Eindhoven (richting Mens en Welzijn). Hij werkte als houtbewerker, botenbouwer en meubelmaker en is sinds 2018 in-house designer bij IKEA of Sweden. Daar ontwierp hij onder meer de platenspeler voor de OBEGRÄNSAD-collectie met Swedish House Mafia. Zijn visie op design is geworteld in zijn ervaring als maker. Als ontwerper weerspiegelt zijn toewijding zich in zijn bereidheid om niet alleen het materiaal te dienen, maar ook de mensen voor wie hij ontwerpt. Virtuoze vaardigheden maken een meestervakman niet zozeer tot meester, maar eerder het vermogen om zich te laten leiden door het materiaal en de mate waarin hij de waarden die in dit perspectief op zijn vak besloten liggen, kan overbrengen.
In het project Doerebout onderzoekt het Veenweide Atelier samen met ontwerper Friso Wiersma hoe natte gewassen zoals lisdodde – in het Stadsfries Doerebout – kunnen worden toegepast in meubels. Lisdoddeteelt is een voorbeeld van paludicultuur: een innovatieve landbouwvorm voor veengebieden met een hoge waterstand. Deze planten slaan koolstof op en helpen op die manierzo de CO₂-uitstoot te verminderen. Het onderzoek draait niet alleen om vorm, maar ook om waarde: Hoe geven we vorm met dit materiaal uit het veen, op een toegankelijke manier waarbij de schoonheid én de essentie ervan behouden blijven?
Band met Fryslân
Friso Wiersma voelt een diepe band met het Friese veenweidegebied. “Ik groeide op in IJlst, midden in het veenweidegebied. Voorouders van me produceerden vanaf 1910 aluminium windmolens om het veenweidegebied leeg te pompen. Dit gebied zit in mijn bloed, hoewel ik hier niet meer woon. Voor mij voelde het echt als thuiskomen om hier te werken met het Veenweide Atelier.” Uitdagingen waren er ook: “Ik ben echt een hout-man, dus het was wennen om met natte gewassen als lisdodde te werken.” Zijn ervaring als IKEA-ontwerper hielp hem om de vraag te beantwoorden: hoe maak je iets wat als probleem wordt gezien, toegankelijk en begrijpelijk? “Ik wilde niet in een energie zitten van ‘wat een groot probleem’, maar juist van ‘kom, we gaan iets maken’. Dat is voor mij ook Fries: gewoon aan de slag.
Twee delen
Doerebout is een tweeledig ontwerptraject: van bezield kunstobject tot alledaagse toepassing – van vakmanschap tot schaalbaarheid. Geïnspireerd door de historische kunstkabinetten – verfijnde meubelstukken waarin kunst en ambacht samenvloeien – ontwierp Friso een meubel waarin spaarzaam wordt omgegaan met hout (er is wel bos in Fryslân, maar niet heel veel) en dat combineren met natte gewassen. De iep is een boomsoort die van oudsher wordt aangeplant op boerenerven in veenachtige gebieden. De zwarte els voelt zich thuis in natte, moerassige grond.
Voor het hout is samengewerkt met houtzaagmolen De Rat in IJlst. Hier wordt het hout – net als vroeger – gezaagd met windenergie: een techniek uit het verleden die tegelijk iets zegt over de toekomst. Het houtsnijwerk door Ashok Bhadra laat de culturele en spirituele verbondenheid met het veenweidegebied zien. Het resultaat is een bezield werkstuk van uitzonderlijke kwaliteit, waarin de diepe lagen van het veenlandschap tastbaar worden.
Het tweede deel van het project richt zich op toegankelijk, alledaags design. Hier staat niet het unieke object centraal, maar het ontwikkelen van meubels die opschaalbaar zijn en toepasbaar in het dagelijks leven. Friso’s ervaring als ontwerper bij een groot meubelmerk wordt gecombineerd met nieuwe mogelijkheden in de industrie en de specifieke kennis van natte gewassen van Tjeerd Veenhoven. Eerder ontwikkelde Tjeerd al plaatmateriaal op basis van natte gewassen in de Veenweide residenties.
In samenwerking met papiermolen De Schoolmeester in Westzaan werd van dit restmateriaal een papier ontwikkeld waarmee de platen zijn bekleed. Zo krijgen ze een verfijnde textuur en uitstraling. Friso ontwierp daarnaast ook een meubelserie die wordt geproduceerd in samenwerking met SAM panels en sociaal werkleerbedrijf Empatec (Franeker). Hij zocht naar ontwerpen die mensen in huis willen hebben. “Duurzame materialen zijn vaak bruinig, maar de meeste mensen hebben een voorkeur voor witte meubels. Dus zocht ik naar iets dat strak en wit is, en toch een goed en bezield materiaal is. Ook wilde ik dat de meubels een reflectie werden van hoe ik het Friese landschap zie. Dat werd iets laags en met veel lagen, omdat het Friese landschap uitgestrekt is, met diepte en vergezichten. Ook maakte ik verwijzingen naar de zonsondergang en de maan.”
Doerebout laat zien hoe nieuwe materialen uit het het veen vorm kunnen geven aan onze identiteit, op een manier die de levende natuur respecteert.
Partners
Meubelatelier Momentum, Houtzaagmolen de Rat, Empatec, Papiermolen de Schoolmeester, SAM panels, Ashok Bhadra, Tjeerd Veenhoven, Dijkstra Draisma.