In de ronde tentoonstellingsruimte (het slakkenhuis) van Tresoar, museum, archief en bibliotheek van Fryslân, toont Hedwich Rooks een installatie over de verborgen Zuidwalvulkaan. De Zuidwalvulkaan, waarvan maar weinig mensen het bestaan kennen, bevindt zich op twee kilometer diepte onder de Waddenzee, nabij Harlingen. De vulkaan ontstond zo’n 300 miljoen jaar geleden rond de evenaar, maar werd pas in de jaren zeventig van de vorige eeuw tijdens olie- en gasboringen ontdekt. De temperatuur van de krater ligt dertig graden Celsius hoger dan de omliggende bodem, wat erop duidt dat de vulkaan nog nagloeit. Ook is het aardmagnetisch veld hier opvallend veel krachtiger dan in de omgeving.
Rooks, opgegroeid in Grou en in haar werk gefascineerd door geologische processen, toont in Tresoar de gesteenten waaruit de Zuidwalvulkaan bestaat. De titel, Ynfra, is Fries voor ‘Infra’ en verwijst naar het onzichtbare onder het aardoppervlak: beelden, geluiden, straling die bestaan in de aarde, maar voor ons mensen niet waarneembaar zijn. Het middelpunt van de ruimte fungeert hier als krater; van hieruit worden verschillende vulkanische elementen met elkaar in verband gebracht. Delen van de vloer zijn bedekt met vulkanisch gesteente. Infraroodverlichting zorgt voor warmte en kleur, als verwijzing naar de ondergrondse hitte. Ook worden er videofragmenten getoond, onder andere gebaseerd op een bezoek aan het vulkanologisch instituut op Sicilië waar de Etna en de Stromboli worden gemonitord, en van een artistieke interventie van Rooks op zee, op de locatie boven de Zuidwalvulkaan. Hier loopt ze in een gealuminiseerd pak, dat normaal wordt gebruikt om de drager te beschermen tegen extreme temperaturen, op de scheidingslijn van eb en vloed; op de zandplaat smelt ze vulkanisch gesteente. Zo nodigt Rooks’ werk je uit om na te denken over signalen uit de aarde die normaal aan je waarneming ontsnappen. Ynfra wordt gerealiseerd in samenwerking met de Noorderlicht Biënnale.
Het werk van Hedwich Rooks is mede tot stand gekomen door een bijdrage van het Netwerk Cultuur en Natuur, een talentontwikkelingstraject van We the North.
Tweede deel te zien op Vlieland
Een tweede deel van Hedwich Rooks’ werk Ynfra is te zien in de tentoonstelling Het onzichtbare zichtbaar, in Brouwerij Fortuna, op Vlieland, als onderdeel van Noorderlicht. Op Vlieland, waar de duinen niet alleen het landschap vormen maar ook het leven dragen, wordt drinkwater gewonnen uit een verborgen zoetwaterbel onder het eiland. Regen zakt langzaam door de zandlagen, wordt gefilterd, verzameld en weer opgepompt – een eeuwenoud ritme van vallen, zinken, bewaren. Het is een systeem dat onzichtbaar blijft voor het menselijk oog, maar van vitaal belang is voor wie hier woont en wie hier komt.
In deze context presenteren kunstenaars Louis Braddock Clarke, Michael Najjar en Hedwich Rooks werken die het onzichtbare zichtbaar maken. Ze richten zich op processen die zich normaal ver buiten onze waarneming voltrekken: diep onder vulkanen, in de aderen van steenkool, of in onderzeese kloven waar de aarde zichzelf vervormt. Fotografie wordt hier niet gebruikt om te registreren, maar om te onthullen: als een soort geologische sensor, als medium voor tijd, druk, warmte en transformatie.
De aarde fungeert daarbij als camera, penseel en technologie, als brug tussen weten en verbeelden. Vlieland wordt zo niet alleen een plek van waarneming, maar ook van resonantie – een eiland dat echoot met ondergrondse verhalen, die in beeld gebracht worden door makers die luisteren naar wat zich aan de rand van zicht en tijd afspeelt.
Locatie: Brouwerij Fortuna, Fortweg 10, 8899 CC, Vlieland, van 12 juli t/m 7 september. Open: di t/m za van 14.00 – 17.00 uur.