Klimaatverandering begrijpen met poëzie

Deze gastbijdrage door Christina Thatcher van Cardiff Metropolitan University, is een klein inzicht in wat kunst en cultuur kan betekenen voor grote thema’s, zoals klimaatverandering. Welk gedicht blijft jou bij als je denkt aan de wereld anno nu?

---

Ik ontdekte het gedicht van Ellen Bass, Birdsong from My Patio, tijdens de eerste lockdown. De heg in mijn tuin zat vol met mussen die altijd leken te zingen. Ik verwachtte ze ook in dit gedicht te zien en te horen. En dat was ook zo: “I’ve never heard this much song, trills pure as crystal bells”. Maar ik zag er al gauw beelden bij van zure regen, pesticiden, besmette insecten en eieren met een dunne schaal. In plaats van me vrolijk te voelen, maakte het gedicht me verdrietig. Wat hebben we met onze vogels gedaan? Wat hebben we met onze wereld gedaan?

Klimaatverandering wordt algemeen erkend als de grootste bedreiging van de 21e eeuw. Naarmate het erger wordt, kunnen we meer stormen, hittegolven, droogtes en andere extreme weersomstandigheden verwachten, die het voortbestaan ​​van veel mensen op deze planeet bedreigen. Politici zijn onlangs nog samengekomen in Glasgow op COP26 om te bespreken hoe ze kunnen samenwerken om een ​​deel van deze schade te vertragen en ongedaan te maken.

De noodzaak voelen

Mensen die de conferentie volgen, zullen waarschijnlijk heel wat weten over klimaatverandering, maar, zoals dichter Jorie Graham suggereert, “voelen” ze het misschien niet. Milieuactivisten zijn begonnen om hulp te vragen bij het communiceren van de impact van de klimaatcrisis aan zowel politici als het publiek. Met andere woorden: mensen helpen zich in te leven in de impact van klimaatverandering, zodat ze zich genoodzaakt voelen om het tegen te gaan.

In een interview in The Guardian zei dichter Roger Robinson dat gedichten empathie-machines zijn. En onderzoek ondersteunt dit. Een recent gepubliceerd stuk ontdekte bijvoorbeeld dat poëzie de empathie bij lezers kan vergroten en daarom een ​​effectief hulpmiddel kan zijn bij het overbrengen van deze dringende boodschappen en het veranderen van gedrag.

De schade voelen

Door zaken als beeldspraak, metaforen, verhalen en zelfs witruimte te gebruiken, heeft poëzie de kracht om abstracte kwesties zoals klimaatverandering reëler te maken voor lezers. Een gedicht kan dienen als getuige van fenomenen zoals het broeikaseffect of benadrukken hoe klimaatverandering bepaalde dieren of planten beïnvloedt. Gillian Clarke’s sonnet Glacier is bijvoorbeeld getuige van het smelten van de Groenlandse gletsjer en roept de wetenschap op om vast te stellen wat er sindsdien is gebeurd.

Uit Glacier:
The century of waste

has burned a hole in the sky over the Pole.

Gedichten kunnen ook dienen als visies op de toekomst om veranderingen die we in het heden kunnen aanbrengen te benadrukken. Matthew Olzmann’s  Letter to Someone Living Fifty Years from Now, spreekt bijvoorbeeld over hoe iemand die in de desolate toekomst leeft, zal denken dat we onze planeet haten:

Most likely, you think we hated the elephant,

the golden toad, the thylacine and all variations

of whale harpooned or hacked into extinction.

It must seem like we sought to leave you nothing

but benzene, mercury, the stomachs

of seagulls rippled with jet fuel and plastic.

Olzmann benadrukt hoe onze acties in schril contrast staan ​​met het gevoel dat we hebben met betrekking tot deze dieren en onze wereld. Dit zijn dingen waar we vreugde in scheppen, waarvan we zeggen dat we ze liefhebben, maar die we zo minachtend behandelen. Jane Hirshfield’s Let Them Not Say spreekt op dezelfde manier over hoe de geschiedenis naar ons zal kijken en roept op tot verandering voordat het te laat is:

Let them not say: they did nothing.

We did not-enough.

Zowel de gedichten van Olzmann als Hirshfield onthullen een sombere visie op de toekomst die op zijn beurt de lezers nu kan inspireren tot empathie en actie.

Weerstand en hoop

Er zijn ook gedichten van verzet die zich verzetten tegen de kapitalistische systemen waarvan sommigen beweren dat ze de klimaatcrisis blijven aanwakkeren. Dit is te zien in de Language of Change van David Sergeant, die is geschreven vanuit het perspectief van het laat-kapitalisme dat beslist of het doorgaat met het vernietigen van de planeet of het veranderen van zijn werkwijze.

Er zijn ook van die gedichten die wanhoop en hoop proberen te verzoenen en de manier waarop wij, als mensen, onze wereld zowel hebben liefgehad als in de steek gelaten. Evening van Dorianne Laux is hier een krachtig voorbeeld van, omdat het de schoonheid en mogelijkheid opmerkt die door de duisternis van deze stervende planeet breekt:

We know we are doomed,

done for, damned, and still

the light reaches us, falls

on our shoulders even now

Net als de meeste andere mensen ben ik me al jaren bewust van de klimaatcrisis en heb ik adviezen opgevolgd over hoe ik kan helpen. Maar het was pas toen ik Birdsong from My Patio las, dat ik de volledige emotionele impact van klimaatverandering voelde, gevolgd door een dringende wens om op grotere schaal actie te ondernemen. En ik ben niet de enige. Onderzoek suggereert dat empathie die tot dit soort acties leidt, een van de belangrijkste oplossingen voor klimaatverandering zou kunnen zijn. Dus pak een gedicht, koop een (tweedehands) boek. De wereld zal je dankbaar zijn.

Dit stuk verscheen eerder hier.