Wat betekent de grond onder je voeten voor jou? In de tentoonstelling Grûntoanen (Grondtonen) brengen zes kunstenaars van Kunstacademie Friesland een ode aan de grûn als bron van leven, identiteit en verbinding. In Museum Martena in Franeker nemen zij je mee in hun zoektocht naar de verhalen, structuren en lagen van de bodem. Van microscopisch bodemleven tot monumentale sculpturen: hier ervaar je de veelzijdigheid en zeggingskracht van grûn.

Grûntoanen vormt het beginpunt van het bredere project Myn Grûn binnen Arcadia 2025. Hier ontstaat een eerste kloppend hart, een uitnodiging om mee te doen, mee te denken en mee te maken.

Zes kunstenaars, één landschap

Zes beeldend kunstenaars vormen samen het collectief achter Grûntoanen. Ieder van hen werkt vanuit een ander medium en perspectief, maar met een gedeeld verlangen: het zichtbaar maken van wat zich onder onze voeten bevindt, letterlijk en figuurlijk. Elk werk is verbonden met het landschap van Waadhoeke en geworteld in persoonlijke verhalen, herinneringen of materialen uit de streek.

Joke Lunsing laat in haar installatie "Bodempost" ijzer, stof en aarde samenkomen tot monumentale sculpturen die als wachters uit de bodem lijken op te rijzen. Op grote doeken zie je patronen die zijn ontstaan door het natuurlijke proces van roest, alsof de tijd zelf hier heeft geschreven. De figuren zijn metershoog en dragen de grûn letterlijk met zich mee. Alsof ze verhalen meebrengen van lang geleden, van mensen, voorwerpen en rituelen die in de aarde zijn achtergebleven.

Eveline van der Pas verwondert zich over het leven dat we met het blote oog niet zien. Haar serie "Grûn Grypers" verbeeldt met inkt op krantenpapier het fragiele ecosysteem van gezonde grond: schimmels, bacteriën, worteldraden. Alsof je onder een microscoop kijkt. In het trappenhuis van Museum Martena hoor je vier mensen vertellen wat grond voor hen betekent. Hun stemmen zijn verweven met de klanken van bodemleven en landschap. Samen vormen ze een luisterervaring die je zintuigen opent.

Foppe Boersma werkt met klei uit het weiland naast de boerderij waar hij is geboren. In zijn werk "Bodemvondsten" zie je een tegelvloer, gemaakt van zelf gewonnen klei, in rood- en okertinten. De tegels zijn bedrukt met patronen van zeewater en schelpen, verwijzingen naar de tijd dat de zee hier stroomde. Tussen de tegels liggen scherven: sommige echt, andere zelfgemaakt. Je weet niet wat wat is. Maar dat doet er niet toe. Het werk nodigt je uit om je eigen verhaal te maken over oorsprong en vergankelijkheid.

Betty van der Kamp gebruikt de bodem niet alleen als inspiratie, maar ook als materiaal. Ze drukt complete planten, inclusief wortelgestel, af op doek. Ze frotteert met bosgrond, wrijft klei en varens in, tot je bijna kunt ruiken waar ze is geweest. Ze vangt het geluid van beerdiertjes, kleine overlevingskunstenaars in compost, en laat je luisteren naar de ademhaling van de aarde. Haar werk is een uitnodiging om stil te staan bij de zorg voor de bodem als bron van leven.

Liesbeth Daale onderzoekt hoe klei zich gedraagt wanneer je het uitdaagt. In haar sculpturen duwt, trekt en vervormt ze het materiaal tot het openbarst, scheurt en beweegt. "Ontworteld" toont sporen van een ploeg, waarin de wortels zichtbaar zijn geworden. "Golvend land" vangt de zachte golfslag van wind in gras en riet. Je voelt de weerstand van de aarde, maar ook haar veerkracht. Haar werk lijkt te ademen met het landschap mee.

Doet Boersma brengt het bovengrondse en ondergrondse samen in "Echo fan 'e grûn". Een boom van snoeihout zweeft in de ruimte, terwijl de wortels als schaduwen worden geprojecteerd op een ondergrond van gemalen klei. Haar schilderijen, in groentinten die verwijzen naar groei, zuurstof en licht, verbeelden het proces van fotosynthese. Ze wil dat je ruimte voelt in je lijf als je kijkt. En als je stilstaat bij haar werk, merk je het: je ademt anders.

Bezoekinformatie

Grûntoanen is te zien van 29 maart tot en met 25 mei 2025 in Museum Martena in Franeker. De tentoonstelling is onderdeel van Arcadia 2025 en vormt de aftrap van het participatieve project Myn Grûn in de gemeente Waadhoeke.